Handboek journalistieke ethiek
Morele dilemma’s in het digitale tijdperk
Mag je als journalist ongevraagd beeld- en geluidsopnamen maken? Hoe ver kun je gaan in het publiceren van bewerkte foto’s en filmpjes? Wat betekent de vrijheid van meningsuiting in praktijk voor de vraag wat je wel en niet publiceert? Welke grenzen kent het recht op bronbescherming en wat betekent dat voor jou als journalist? Dit zijn voorbeelden van de journalistiek ethische kwesties die in Handboek journalistieke ethiek aan de orde komen.
Online media zijn een integraal onderdeel van het medialandschap. Dit boek biedt een actueel en toegankelijk overzicht van de belangrijkste onderwerpen op het terrein van media en ethiek in dat landschap waar online media nu zo’n grote rol in spelen. Het is helder geschreven en staat vol voorbeelden. Elk hoofdstuk sluit af met een korte samenvatting en enkele kennis- en discussievragen.
Aanvullend staat op de site een blog van Huub Evers over actuele media-ethische kwesties, en extra lesmateriaal zoals voorbeeldcases en PowerPointpresentaties.
Doelgroep
Dit boek is geschikt voor studenten media en journalistiek aan hogescholen en universiteiten, maar ook professionals met ethische vragen over media en journalistiek vinden hier een schat aan informatie.
Inleiding 11
1 Wat is ethiek? 15
1.1 Wat is ethiek? 15
1.2 Ethiek en recht 16
1.3 Wat is media-ethiek? 18
1.4 Journalistieke ethiek 19
1.5 Maatschappelijke verantwoordelijkheid 21
1.6 Digitale dilemma’s 23
1.7 Journalistieke kernwaarden 24
1.8 Methodische aspecten 26
Samenvatting 28
Vragen 29
2 Grenzen aan de uitingsvrijheid 31
2.1 Het maatschappelijk debat 31
2.2 Uitingsvrijheid 32
2.3 Geschiedenis 33
2.4 Grenzen aan de uitingsvrijheid 34
2.5 Botsing van culturen 36
2.6 Twee optieken 38
Samenvatting 39
Vragen 39
3 Zelfregulering 41
3.1 Waarom zelfregulering? 41
3.2 Raad voor de Journalistiek 42
3.3 Geen richtlijnen, wel discussie 44
3.4 Internationale codes 45
3.5 Landelijke en redactionele codes 46
3.6 Klachten over de journalistiek 47
3.7 Ombudsman 48
3.8 Rechter 49
Samenvatting 50
Vragen 50
4 Mediaverantwoording 51
4.1 Waarom mediaverantwoording? 51
4.2 Vier invalshoeken 51
4.3 Mediaverantwoording in Europa 55
4.4 Kwaliteitskeurmerk 57
Samenvatting 59
Vragen 60
5 Altijd op zoek naar de waarheid 61
5.1 De taak van de journalistiek 61
5.2 Werkwijze 62
5.3 Wederhoor verplicht 62
5.4 Beschuldigingen 64
5.5 Weerwoord 65
5.6 Overnemen 66
5.7 Streven naar objectiviteit 66
5.8 Onderzoeksjournalistiek 68
5.9 Datajournalistiek 70
5.10 Desinformatie 70
Samenvatting 71
Vragen 72
6 Afspraken met journalisten 73
6.1 Off the record 73
6.2 Inzage vóór publicatie 74
6.3 Autoriseren 75
6.4 Embargo 76
6.5 Anonieme bronnen en bronbescherming 77
6.6 Bronbescherming en verschoningsrecht 78
Samenvatting 81
Vragen 82
7 Moeten journalisten altijd zeggen wie ze zijn? 83
7.1 Open vizier 83
7.2 Undercoverjournalistiek 84
7.3 Verborgen en draaiende camera 85
7.4 Anonimiteit en rollenspellen 86
7.5 Telefoongesprekken opnemen 87
7.6 De Raad voor de Journalistiek over undercovermethoden 88
7.7 De rechter over undercovermethoden 91
7.8 Criteria voor toepassing van undercovermethoden 92
7.9 Discussie 93
Samenvatting 94
Vragen 94
8 Over privacybescherming door de media 97
8.1 Wettelijke plicht op op privacybescherming 97
8.2 Verdachten en veroordeelden 98
8.3 Slachtoffers 101
8.4 Kinderen 102
8.5 Etnische herkomst 102
8.6 Zelfdoding 105
Samenvatting 106
Vragen 106
9 Digitale journalistiek 107
9.1 Oude en nieuwe vragen 107
9.2 Redactionele en sponsored content 108
9.3 Interactiviteit en social media 109
9.4 Blogs en vlogs 114
9.5 Privacy 116
9.6 Zelfregulering in het digitale tijdperk 117
Samenvatting 119
Vragen 120
10 Het digitaal archief en het vergeetrecht 121
10.1 ‘Vergeetverzoeken’ in het digitale tijdperk 121
10.2 AVG en het vergeetrecht 122
10.3 Nederlandse Raad voor de Journalistiek en het vergeetrecht 122
10.4 Belgische Raad voor de Journalistiek en het vergeetrecht 127
10.5 Morele norm en rechtspraak 129
Samenvatting 130
Vragen 131
11 Beeldethiek 133
11.1 Beeldcultuur en medialogica 133
11.2 Schokkende beelden 134
11.3 Grenzen aan het presenteren van gruwelijkheden 135
11.4 Argumenten pro en contra 137
11.5 Lijkenpikkerij? 138
11.6 Geweld als middel 139
11.7 Rampenjournalistiek en privacy 141
11.8 Archieffoto’s 143
11.9 Juridische normen 144
11.10 Ethische codes 145
Samenvatting 147
Vragen 147
12 Beeldmanipulatie 149
12.1 De spelregels 149
12.2 Optisch bedrog 151
12.3 Bewerken en manipuleren 151
12.4 Fotobijschriften 155
12.5 Deepfake 155
12.6 Codes 156
Samenvatting 159
Vragen 159
Literatuur 161
Register 165
Over de auteur 167
Auteur Huub Evers kaart in zijn blogs actualiteiten aan met een journalistiek-ethische dimensie. Het blog verschijnt gedurende het studiejaar elke maand op de bijbehorende site bij het boek: www.handboekjournalistiekeethiek.nl.
Potsierlijkheidsbeginsel (01-05-2021)
“Wordt Gerrit Zalm straks Gerrit Z.?” kopten de kranten op 20 april 2021 boven een bericht over een witwasaffaire bij ABN-AMRO. Mooier kan het ‘potsierlijkheidsbeginsel’ niet worden geïllustreerd. Met dit beginsel wordt bedoeld dat de privacyregels door de nieuwsmedia keurig worden gevolgd, terwijl iedereen die het leest in de lach schiet omdat onmiddellijk duidelijk is om wie het gaat en er dus van enige privacybescherming geen sprake is. Met die regels wordt bedoeld dat verdachten en veroordeelden met initialen worden aangeduid en dat een foto voorzien wordt van een zwart balkje over de ogen. Lees verder.
NIEUW | Het boek nu ook online
_w980.png)
Ook interessant
