Kwalitatief interviewen: kunst en kunde (3e druk)
Het kwalitatieve interview heeft veel weg van een goed gesprek. Wat maakt iemand tot een goede gesprekspartner? Dat hij luistert met aandacht, meedenkt en meevoelt met het vertelde en je laat uitspreken. Kortom: een invoelende ruimte biedt en belangstellend is. Is zo iemand vanzelf een goede interviewer? Nee, want alhoewel hiermee de basis is gelegd voor een deel van de kunst waar de titel van dit boek naar verwijst, heeft een interviewer additionele kennis en vaardigheden nodig. Dat is de kunde die in dit boek uitgebreid besproken wordt.
Een interview kun je allereerst zien als een vraaggesprek met een welbepaald informatiedoel. En pas als de vaardigheden van de goede gesprekspartner samenkomen met de kunde van de onderzoeker is er sprake van de interviewkunst waar in de titel naar wordt verwezen.
Kwalitatief interviewen: kunst én kunde bestaat uit twee delen. In deel I wordt de theorie uiteengezet, aangevuld met ervaringstips. In deel II doen een aantal auteurs op basis van eigen ervaring uit de doeken hoe zij bepaalde typen interviews verrichten, dan wel een bepaald soort respondenten benaderen en interviewen.
Nieuw
Voor deze derde druk is deel I herzien, aangevuld en geactualiseerd. Met name aan de vele nieuwe online toepassingen wordt ruime aandacht besteed, zowel wat betreft de vele voordelen ervan, als ook de mogelijke gevaren van deze online toepassingen. Daarnaast biedt deze nieuwe druk een online leeromgeving.
Inlusief online leeromgeving met o.a. het online boek
De online omgeving van dit boek bevat aanvullende informatie, zoals links naar nuttige websites, en reflectieve opdrachte en het online boek.
Inhoud
Voorwoord 5
Deel I Theorie en praktijk van kwalitatief interviewen 11
1 Kwalitatief onderzoek, een korte inleiding 13
1.1 Inleiding 13
1.2 Wat is kwalitatief onderzoek? 15
1.3 Kenmerken van kwalitatief onderzoek 17
1.4 Kwalitatieve benaderingen: stromingen en methoden 20
1.5 Typen dataverzamelingsmethoden in kwalitatief onderzoek 27
1.6 Het ontwerp(en) van kwalitatief onderzoek 31
1.7 De rol en betekenis van reflectie in kwalitatief onderzoek 36
1.8 Conclusie: relatie tussen ontwerp en dataverzamelingsstrategie 38
2 Het kwalitatieve interview: kenmerken, typen envoorbereiding 41
2.1 Wat wordt onder kwalitatief interviewen verstaan? 41
2.2 Definitie van het kwalitatieve interview 44
2.3 Respondenten in soorten en maten 46
2.4 Interviewers in soorten en maten 47
2.5 Over exploratie, soorten interviews, vraagsoorten en benaderingswijzen 48
2.6 Het gebruik van conversatiehulpen 60
2.7 Overeenkomsten tussen kwalitatieve interviews 62
2.8 Reflectie op de kwaliteit van het interview 65
2.9 Het vinden en benaderen van de beoogde respondenten 69
2.10 Het plannen van je project 72
2.11 Balans tussen probleemstelling, ontwerp en techniek? 73
3 Het ontwerpen van een individueel interview 77
3.1 Wat wil je weten? 77
3.2 Wie zijn je beoogde respondenten? 79
3.3 Culturele versus thematische interviews 81
3.4 Vraagsoorten in je interview 83
3.5 Structureren via de interviewstijl: drie modellen 87
3.6 Elicitatietechnieken voor individuele interviews 90
3.7 Conversatiehulpen 92
3.8 Wie ben jij als interviewer? 93
3.9 De benaderingswijze: face-to-face of via online methoden? 97
3.10 Het plannen van je project 105
3.11 Zonder goede voorbereiding geen interview 107
4 Het uitvoeren van een individueel interview 109
4.1 Het belang van actief luisteren 109
4.2 Het toepassen van verschillende vraagsoorten 112
4.3 Interactiepatronen tijdens een kwalitatief interview 122
4.4 Welke wijze van structureren kies je? 127
4.5 Aandachtspunten bij het houden van een individueel interview 128
4.6 Fasering van een individueel interview 134
4.7 Technieken en flow in balans 137
5 Het ontwerpen van een focusgroep 141
5.1 Voor- en nadelen van focusgroepen 142
5.2 Welke informatie moet je focusgroep opleveren? 144
5.3 Hoe bepaal je de steekproef voor je focusgroepen? 145
5.4 Organisatie van focusgroepen 148
5.5 Elicitatietechnieken voor focusgroepen 151
5.6 Structureren van de focusgroep 154
5.7 Plannen van je project 159
5.8 Tot slot: overeenkomsten en verschillen tussen individuele interviews en focusgroepen 161
6 Het uitvoeren van een focusgroep 163
6.1 Organisatorische aspecten van focusgroeponderzoek 163
6.2 Het toepassen van verschillende vraagsoorten en interviewmodellen 166
6.3 Interactiepatronen tijdens een focusgroep 167
6.4 Structureren van de focusgroep 169
6.5 Aandachtspunten bij het leiden van een focusgroep 171
6.6 Fasering van een focusgroep 173
6.7 Organisatietalent en kunde om tot kunst te komen 176
7 De verwerking van kwalitatieve interviews 179
7.1 De registratie van het interview: opname of niet? 179
7.2 Anonimiseren van het transcript 182
7.3 Wijzen van transcriptie 184
7.4 Het bewaren van data 187
7.5 Het gebruik van software voor de analyse van kwalitatieve data 188
7.6 Techniek ter ondersteuning van de kunst 190
Deel II Over groepen respondenten en soorten interviews 193
Focusgroepen in marktonderzoek 195
Ad van Fessem
Daders op vrije voeten 207
Frank van Gemert
Vriendschap als leidraad 215
Ellis F. Jonker
Het hermeneutische interview 229
Ilja Maso
Het belang van de verhalen van Mars voor de kennis van Clio 237
Stef Scagliola
Het elite-interview als sociale opgave 253
Nico A.A. Baakman
Mensen met een verstandelijke beperking betrekken bij onderzoek 265
Hans R.Th. Kröber & Jeroen Zomerplaag
Interviewen van ouderen 275
Jacomine de Lange
‘Secrets and lies’: interviewervaringen met gesmokkelde migranten in Nederland 283
Ilse van Liempt
Literatuur 293
Kernbegrippenlijst 309
Trefwoordenregister 319
Over de auteurs 325
