Handboek Platformeconomie
Beleid en strategie voor de digitale samenleving
De opkomst van digitale platforms heeft een enorme impact op onze economie en maatschappij. Ondernemers vinden nieuwe verdienmodellen, consumenten profiteren van innovaties, gevestigde bedrijven vrezen voor hun bestaansrecht. Tegelijkertijd zijn er zorgen over publieke belangen rond nieuwsvoorziening, privacy, macht en democratie. Digitale technologie is niet zaligmakend.
Hoe het platformmodel bedrijven en markten verandert
Handboek Platformeconomie legt uit hoe businessmodellen van platforms en hun maatschappelijke impact onlosmakelijk verbonden zijn. Hoe leiden we als samenleving en overheid de platformrevolutie in goede banen? Hoe profiteren we van de innovatie door platforms zonder dat zij publieke belangen ondermijnen?
Voor wie
Vanuit hun expertise in beleid, economisch onderzoek en businessmodellen beschrijven de auteurs de essentie van platforms. Aan de hand van theorie en praktijk bespreken zij hoe platforms markten en sectoren op hun kop zetten en daarbij publieke belangen kunnen ondersteunen maar ook schaden. Een onmisbaar handboek voor professionals en managers in overheidsbeleid en markttoezicht, en voor iedereen die de platformsamenleving wil begrijpen.
Aanbevelingen
Leest als een trein en geeft een goed inzicht in de werking van platforms aan de hand van pakkende voorbeelden en toegankelijke modellen’ - Huub Vermeulen, voormalig CEO bol.com
‘Niet alleen een aanrader voor studenten economie en bestuurskunde, ook beleidsmakers en eigenlijk iedereen die geïnteresseerd is in digitale platforms zal dit boek waarderen door zijn toegankelijke stijl en vele voorbeelden’ - José van Dijck, hoogleraar media en digitale samenleving aan de Universiteit Utrecht
‘Buitengewoon heldere uitleg over de werking en invloed van de online platforms die ons leven verrijken, en tegelijk soms publieke belangen bedreigen. Verplichte kost voor iedereen die aan een productieve, volwassen platformeconomie werkt’ - Michiel Boots, directeur-generaal Economie en Digitalisering bij het ministerie van EZK
VOORWOORD
1 INLEIDING
1.1 De platformeconomie als belangwekkend verschijnsel
1.2 Het boek als basis voor begrip
2 WAT DE PLATFORMREVOLUTIE VERKLAART
2.1 Het verloop van de platformrevolutie
2.2 Technologische verklaringen voor de platformrevolutie
2.3 Economische verklaringen voor de platformrevolutie
2.4 Institutionele verklaringen voor de platformrevolutie
3 HOE HET PLATFORMMODEL BEDRIJVEN VERANDERT
3.1 Wat voor soorten platforms zijn er?
3.2 De uitwerking van een businessmodel
3.3 Spelregels voor platformgebruikers
3.4 Netwerkeffecten, leereffecten en breedtevoordelen
3.5 Een platform opstarten
3.6 Hoe verdienen platforms geld?
3.7 Kansen herkennen
4 HOE HET PLATFORMMODEL MARKTEN VERANDERT
4.1 Platforms als intermediair tussen vraag en aanbod
4.2 Platforms als marktmeesters boven vraag en aanbod
4.3 Concurrentie op platforms
4.4 Concurrentie tussen platforms
4.5 Van platformmarkten naar platformsamenleving
5 PUBLIEKE BELANGEN EN FALENDE MARKTEN
5.1 Snelcursus economie van publieke belangen
5.2 Publieke belangen en falende markten bij platforms
6 REGULERING VAN EN VIA DIGITALE PLATFORMS
6.1 Overheidsinterventie
6.2 Voorspelbaarheid van nieuwe technologie
7 PLATFORMISERING VAN GELD
7.1 Hoe fintechplatforms zich openbaren
7.2 De technologisch-economische oorsprong van fintech en fintechplatforms
7.3 Het businessmodel achter fintechplatforms
7.4 De invloed van fintech op waardeketens en marktstructuren
7.5 De invloed van fintech op publieke belangen en de rol van de overheid
8 PLATFORMISERING VAN WERK
8.1 Hoe de kluseconomie zich openbaart
8.2 De technologisch-economische oorsprong van de kluseconomie
8.3 Businessmodellen in de kluseconomie
8.4 De invloed van de kluseconomie op waardeketens en marktstructuren
8.5 De invloed van de kluseconomie op publieke belangen en de rol van de overheid
9 RISICO’S VOOR MEDEDINGING
9.1 Hoe platforms concurrentie kunnen verstoren
9.2 Zorgen over het mededingingsbeleid
9.3 Wat gaat er mis?
9.4 Oplossingsrichtingen
10 KANSEN VOOR DATADELING
10.1 Wat zijn data en hun economische kenmerken?
10.2 Kansen om te verzilveren en fricties om weg te nemen
10.3 Het businessmodel
10.4 Marktfalen en overheidsingrijpen
11 RISICO’S VOOR PRIVACY
11.1 Wat is privacy en wat is het waard?
11.2 Het gebruik van persoonsgegevens als gangbare platformpraktijk
11.3 Hoe markten falen om persoonsgegevens te beschermen
11.4 De AVG als antwoord op marktfalen
11.5 Maatschappelijke kosten van de AVG
11.6 Verdere beleidsoverwegingen
12 RISICO’S VOOR DEMOCRATIE
12.1 Platforms als ondemocratische instituten
12.2 Schadelijke wisselwerking platforms en overheden
12.3 Afhankelijkheid van Amerikaanse en Chinese platforms
12.4 Het probleem van nepnieuws
12.5 Samenvallende risico’s voor democratie
13 LESSEN EN VOORUITBLIK
13.1 Geleerde lessen
13.2 In het oog springende ontwikkelingen
13.3 Tot slot
BIBLIOGRAFIE
NOTEN
TREFWOORDENREGISTER
OVER DE AUTEURS
