Leren coachen

Wie de oude druk kent zal het met me eens zijn, de basis van coaching werd op een overzichtelijke manier weergegeven. Het model van coachen stond centraal en is zeer bruikbaar in de praktijk. In de herziene druk wordt ingegaan op waarom vanuit de maatschappij de vraag naar coaching toeneemt. Ook wordt er kort stilgestaan bij de manier waarop door onderzoek de professionaliseringsslag binnen het vak geslagen wordt. 

De benamingen van de fasen in het coachingsmodel zijn aangepast waardoor de door hun ontwikkelde methode binnen coaching nog beter weergegeven wordt. Ook de termen `leren leren, leren handelen, bewustzijn en verantwoordelijkheid` krijgen hun welverdiende aandacht. De auteurs weten hiermee heel goed de essentie van coaching weer te geven.

De herziene druk verraste mij met een prachtig nieuw hoofdstuk waarin geschreven wordt over de relatie coach-coachee. De basishouding van de coach staat hierin centraal met daarnaast de oproep aan de coach om aan zelfonderzoek te blijven doen. Het laatste hoofdstuk helpt een beginnend coach na te denken over de basis van waaruit hij/zij coachingstrajecten aanbiedt. Door middel van het stellen van de juiste vragen wordt de lezer stiekem ook gecoacht.

Het boek is zeer geschikt binnen het onderwijs en voor beginnend coaches. Maar juist ook doorgewinterde coaches wil ik uitdagen om door middel van dit boek weer terug te gaan naar de basis.

Inge Tigelaar, eigenaar Inge Tigelaar Supervisie & Coaching en docent coaching Saxion Hogeschool

Wie de oude druk kent zal het met me eens zijn, de basis van coaching werd op een overzichtelijke manier weergegeven. Het model van coachen stond centraal en is zeer bruikbaar in de praktijk. In de herziene druk wordt ingegaan op waarom vanuit de maatschappij de vraag naar coaching toeneemt. Ook wordt er kort stilgestaan bij de manier waarop door onderzoek de professionaliseringsslag binnen het vak geslagen wordt. 

De benamingen van de fasen in het coachingsmodel zijn aangepast waardoor de door hun ontwikkelde methode binnen coaching nog beter weergegeven wordt. Ook de termen `leren leren, leren handelen, bewustzijn en verantwoordelijkheid` krijgen hun welverdiende aandacht. De auteurs weten hiermee heel goed de essentie van coaching weer te geven.

De herziene druk verraste mij met een prachtig nieuw hoofdstuk waarin geschreven wordt over de relatie coach-coachee. De basishouding van de coach staat hierin centraal met daarnaast de oproep aan de coach om aan zelfonderzoek te blijven doen. Het laatste hoofdstuk helpt een beginnend coach na te denken over de basis van waaruit hij/zij coachingstrajecten aanbiedt. Door middel van het stellen van de juiste vragen wordt de lezer stiekem ook gecoacht.

Het boek is zeer geschikt binnen het onderwijs en voor beginnend coaches. Maar juist ook doorgewinterde coaches wil ik uitdagen om door middel van dit boek weer terug te gaan naar de basis.

Inge Tigelaar, eigenaar Inge Tigelaar Supervisie & Coaching en docent coaching Saxion Hogeschool

Het boek leren coachen is een aanwinst op de coachings boekenmarkt. Het boek bevat een schat aan praktische instrumenten die zijn verbonden aan de visie op coaching. Het boek heet ``leren coachen``. Het boek is niet alleen bestemd voor beginnende coaches, ook als je al ervaren bent is het een handig naslagwerk. Het boek is systematisch opgebouwd. Er wordt een nieuwe keuze gemaakt in de stappen die worden doorlopen in coaching. Op zich zijn deze stappen niet zo anders dan in andere methoden (bv coachingspijl van Whitmore). Coaching gaat immers altijd over de spanning die er ligt tussen het nu en hoe je de toekomst ziet en hoe je het verschil kunt overbruggen. Het is meer de wijze van uitwerken van de stappen die het boek zo praktisch maakt. De stappen zijn: (zie figuur rechts). Bij al deze stappen worden praktische hulpmiddelen gegeven, bijv. vragen die je kunt stellen, een voorbeeld coachingscontract en een checklist voor het formuleren van doelen. Hierbij worden ook de theorie en bijbehorende instrumenten ``ingevlochten`` als de leercirkel van Kolb en het Johari-venster. Het boek geeft een praktisch overzicht van in te zetten middelen. Ondersteund bij de genoemde instrumenten zijn de praktijkvoorbeelden. Zo wordt een voorbeeld gegeven waarin een `scenische reconstructie` wordt uitgespeeld. Het voorbeeld beschrijft een gecoachte Jan, in een vraagstuk met zijn leidinggevende. Jan wil beter contact met de leidinggevende. In deze situatie worden 2 stoelen neergezet, een voor Jan en een lege stoel voor de virtuele leidinggevende. Als Jan met de virtuele leidinggevende communiceert wordt zichtbaar wat er in de relatie tussen de twee gebeurt. Dan kan in een `hier en nu` interventie inzicht ontstaan in waar de mogelijkheid tot verandering is. Voorbeelden als deze maken het boek helder en toepasbaar.

Tijmes en van Beek maken een onderscheid in functiegericht coachen, proces gericht coachen en context gericht coachen. Bij functie gericht coachen gaat het om het uitoefenen van de functie, bijvoorbeeld om het inwerken in een nieuwe functie. De coach kan hierbij een leidinggevende, werkbegeleider of ervaren collega zijn.

Bij proces gericht coachen gaat het om de manier waarop de functie wordt uitgeoefend. Hier gaat het om verbetering van de eigen manier van functie uitoefenen. De binnenkant van de gecoachte staat meer centraal. Naar de mening van de schrijvers kan de coach nog steeds de boven genoemde interne coach zijn, maar gaat de voorkeur uit naar een externe coach. Bij context gericht coachen wordt de context aan de orde gesteld, waar binnen de functie wordt uitgeoefend. Vragen die hierbij aan de orde zijn: wat kan en wil de gecoachte veranderen in zichzelf of in de context.

Voorbeelden van verschillen in vragen binnen de verschillende vormen van coaching zijn: Functie gericht coachen: wat houdt de nieuwe functie in? Proces gerichte coaching: wat wil de gecoachte anders en beter gaan doen? Context gerichte coaching: hoe ziet de gecoachte de organisatie en wat wil zij erin veranderen?

Als de coaching alleen inwerken betreft, kan ik mij de term functie gericht coachen, als onderscheidend in vormen van coachen voorstellen. De meerwaarde van het onderscheid ten aanzien van procesgericht en contextgericht coachen, wordt mij niet duidelijk. Naar mijn mening is hier sprake van een kunstmatig onderscheid. Een vraag kan heel goed proces gericht zijn, maar blijkt in feite context gericht. Als ik het onderscheid in single loop learning en double loop learning ernaast leg, dan is er in functiegericht coachen sprake van single loop learning en in proces en context gericht coaching van double loop learning. Tijmes en van Beek zijn van mening dat context gerichte coaching per definitie hoort bij een externe en geen interne coach. Dit om `privacy, veiligheid en onbevooroordeeldheid` te waarborgen. Ik ga er echter van uit dat deze eigenschappen zowel van interne als externe coaches verwacht mogen worden. Het is op zich wel een onderwerp voor een interessante discussie, de positie van de interne versus de externe coach. Tijmes en van Beek spreken in hun boek duidelijk vanuit een rijke ervaring, het is mooi dat zij deze ervaring delen door dit boek te schrijven.

Centraal in dit boek staat de methode van individuele coaching in relatie met het werk. De auteurs onderscheiden  functie-, procés- en context-gerichte coaching. Aan de hand van een model beschrijven zij de fasen van het coachingsproces. Het model structureert dit proces en geeft houvast bij het methodisch werken. Aan elke stap in het model is een hoofdstuk gewijd.
De eerste stap is de oriëntatiefase. Misschien wel de belangrijkste stap in het coachingsproces is de volgende stap: de diagnosefase. In deze fase onderzoekt de coach samen met de gecoachte waar het bij de leer- en coachingsvraag om gaat. Als de diagnose is gesteld, dan kan de gecoachte doelen formuleren voor het gewenste resultaat en een plan opstellen om deze doelen te behalen. De coach ondersteunt dit keuze- en planningsproces. Het model eindigt met evaluatie en toetsing. De acteurs vertellen hoe de coach kan omgaan met feedback, confrontatie en weerstand. In het laatste hoofdstuk behandelen zij hoe de coach zijn handelen kan verantwoorden.

Leren coachen is bestemd voor mensen die zich de methodiek van het coachen willen eigen maken: leidinggevenden, personeelsmanagers, opleiders en mensen die collega`s (in mensgerichte beroepen) willen coachen. Het boek is ook leerzaam voor externe coaches en kan eveneens worden gebruikt in studies en opleidingen.

Coaching is in. Er verschijnen daarom veel titel over dit onderwerp. De auteurs van dit boekje hebben vanuit de theorie een praktijkmodel voor de methodiek van coaching (in relatie tot het werk) ontwikkeld. Het model bestaat uit een aantal fasen in het coachingstraject. Aan elke fase (of: stap in het traject) wordt een hoofdstuk gewijd: oriëntatie, diagnose, formulering van doelen, maken van een plan, het uitvoeren ervan en tenslotte evaluatie en afsluiting van het traject. Tevens wordt aandacht geschonken aan feedback, confrontatie en weerstand. Elk hoofdstuk bevat praktijkvoorbeelden en wordt afgesloten met een samenvatting. Door de overzichtelijke structuur wordt coaching hier voor veel niveaus toegankelijk gemaakt en is het model goed bruikbaar in de dagelijkse praktijk. Gericht op een ruime doelgroep van leidinggevenden, personeelsmanagers, docenten en trainers. Verzorgde uitgave; met literatuuroverzicht.

Misschien is dit het zoveelste boek over coachen. Het boek heeft echter een duidelijke meerwaarde van hen die op weinig tijd een schat aan informatie over coachen willen vergaren. De auteurs bakenen in de inleiding duidelijk de inhoud van het werk af. Ze willen met het boek bijdragen tot een praktische en overzichtelijke methodiek van coachen. In elf hoofdstukken gaande van wat coaching is, over de methodiek, de verschillende fases tot de concrete uitwerking van coaching worden deze doelen plichtsgetrouw nagestreefd.
De auteurs slagen erin om voor lezers met verschillende vooropleidingen in verband met het onderwerp een vlot leesbaar en overzichtelijk basisboek te schrijven. Dit basisboek kan beschouwd worden als een naslagwerk dat je helpt om regelmatig een aantal aspecten van het coachen te op te frissen, te verdiepen. Over de functionaliteit van het boek is duidelijk nagedacht. Vooreerst leent de lay-out met een overzichtelijke pagina-indeling zich tot dit doel. Elk van de elf hoofdstukken begint met een inleiding, waardoor de lezer duidelijk weet wat hij kan verwachten binnen het betrokken hoofdstuk en de auteurs sluiten ook elk hoofdstuk af met een bondige maar degelijke samenvatting.

Het boek werd geschreven in een eenvoudige, begrijpbare en toch levendige taal. Naast een summiere theoretische uiteenzetting volgen steeds herkenbare en levensecht omschreven voorbeelden. De theorie bevat weinig filosofische beschouwingen maar de nodige info om aan het werk te gaan.

Zowel coaches als mensen die willen vertrouwd geraken met het coachen of zinnens zijn zich te laten coachen op professioneel of persoonlijk vlak, kunnen hun voordeel doen bij het kopen en lezen van dit boek. Heel positief is dat de auteurs enerzijds getuigen van inzicht in de materie en anderzijds de lezer weten te boeien in het overbrengen van de materie via een correcte dosering van tekst en schema`s die elkaar ondersteunen. De voorbeelden beklijven. Het boekje werd uitgegeven in een handig formaat wat de eigenaar ook toelaat om het op een vrij moment, wachtend op een volgende afspraak te raadplegen.

De koper van dit boek krijgt van de auteurs een waar cadeau. De inhoud hoort zeker niet bij de literatuur waarvan men achteraf kan zeggen dat het goed was om het eens door te nemen. Het is een boek met een zeer degelijke inhoud in een handig formaat. Het zet aan tot nadenken en je doet er nadien iets mee, welke positie je ook inneemt, coach of gecoachte.

Recensie door Barbara Cielen/Nederlands Tijdschrift voor coaching